Wielokrotnie podczas procesu przekładu, tłumacz języka angielskiego napotyka na trudności tłumaczeniowe. Takie sytuacje zdarzają się dość często i są wpisane w zawód tłumacza. Od tłumacza wykonującego przekład wymagana jest nie tylko doskonała wiedza merytoryczna, ale również umiejętność radzenia sobie z problemami tłumaczeniowymi. Wówczas tłumacz, chcąc osiągnąć zamierzony cel pracy, sięga po sprawdzone strategie tłumaczenia języka angielskiego na polski. Specyfika języka angielskiego i jego odmienność od polskiego sprawia, że niejednokrotnie zastosowanie odpowiednich, konkretnych dla danego tłumaczenia technik jest po prostu konieczne.

Kiedy tłumacz angielskiego stosuje strategię tłumaczenia języka angielskiego na polski? Sięga po nią wtedy, gdy pojawiają się konkretne wątpliwości czy problemy z tłumaczeniem angielskiego tekstu. Każdy tłumacz angielskiego ma własną, sprawdzoną strategię tłumaczenia języka angielskiego na polski. Proces tłumaczeniowy wymaga korzystania z nich jak najczęściej, aby efekt pracy tłumacza była zadowalający dla klienta. Oto wybrane strategie tłumaczenia języka angielskiego na polski.

Jakie są strategie tłumaczenia z języka angielskiego na polski?

Tłumaczenie tekstu wymaga nie tylko odpowiedniego warsztatu, ale również umiejętności organizacyjnych. Trudno wyobrazić sobie tłumacza, który podejmuje się tłumaczenia językowego z angielskiego na język docelowy bez przygotowania zaplecza. Dlatego konieczne jest stosowanie odpowiedniej strategii tłumaczenia języka angielskiego na polski.

W pierwszej kolejności należy jednak wyjaśnić czym są strategie tłumaczeniowe. Otóż, najprościej strategia tłumaczeniowa to świadome zabiegi, techniki tłumaczeniowe, które podejmuje tłumacz mający trudności w przetłumaczeniu danej jednostki leksykalnej w tekście. Każda dziedzina tłumaczeń z języka źródłowego na język docelowy ma konkretne strategie. Inne są dla tłumaczeń prawniczych i sądowych, inne do tłumaczenia nazw własnych i inne do tłumaczeń filmów. Specyfika dziedziny, jej słownik i terminologia mają ogromny wpływ przy wyborze strategii tłumaczenia języka angielskiego na polski.

Strategia tłumaczenia języka angielskiego na polski nazw własnych

Jednymi z najczęściej tłumaczonych terminów są nazwy własne. Stanowią one coraz poważniejsze wyzwanie dla tłumaczy. Coraz częściej tłumacz musi mierzyć się z wyrażeniami, które są mocno nacechowane obcymi nazwami, nie mającymi odpowiednika w języku docelowym.

Techniką tłumaczeń zajmowało się wielu wybitnych teoretyków i praktyków przekładoznawstwa stosowanego, jak chociażby E. Nida, P. Newmark czy A. Belczyk. Tylko niektórzy z nich zajmowali sie teorią przekładu nazw własnych i jej klasyfikacją. Wśród nich jednym z najbardziej znanych jest Peter Newmark. Stworzył on zarys klasyfikacji strategii stosowanych przy tłumaczeniu nazw własnych. Na tej bazie można określić najistotniejsze jej elementy. Otóż, strategia tłumaczenia nazw własnych jest następująca:

1. Przeniesienie (Transference). Zgodnie z tą strategią tłumaczenia cała jednostka leksykalna (nazwa własna) z języka źródłowego jest przenoszona do języka docelowego bez jakichkolwiek modyfikacji.
2. Wymiana (Substitution) . Tu wyrażenie z języka wyjściowego zastępowane jest powszechnie uznawaną i usankcjonowaną prawnie jednostką leksykalną, np. New York- Nowy Jork.
3. Tłumaczenie (Translation). Zgodnie z nią jednostka leksykalna jest dosłownie tłumaczona na język docelowy, np. Pacific Ocean- Ocean Spokojny.
4. Modyfikacja (Modification). Według tej strategii tłumaczenia z języka angielskiego na polski, nazwa własna z języka pierwotnego zastępowana jest odpowiednikiem w języku docelowym. Odpowiednik ten nie jest dosłownie związany w znaczeniu logiczno – przekładoznawczym z nazwą z języka rodzimego. Wywołuje jednak podobne skojarzenia. Dobrym przykładem jest „Winnie the Poof” tłumaczony jako „Kubuś Puchatek”.
5. Transkrypcja (Transcription). To swoista adaptacja wyrażenia źródłowego do np. reguł fonetycznych, gramatycznych w języku docelowym.
6. Dodanie (Addition). Polega na celowym dodaniu do nazwy własnej źródłowej pewnego elementu w języku docelowym. Dzięki temu zabiegowi łatwiej jest zrozumieć przetłumaczoną nazwę własną. Np. Smok Wawelski – dragon Smok Wawelski.
7. Objaśnienie/przypis/nota translatorska (gloss/ translator’s note). Tłumacz objaśnia odbiorcy co znaczy dana nazwa własna w języku rodzimym. Np. Mordor – Mordor (Czarna Dolina).

Które z wymienionych technik strategii tłumaczenia języka angielskiego na polski nazw własnych są najczęściej stosowane? Z przeprowadzonych badań wynika, że tłumacze najczęściej korzystają ze strategii wymiany. Jej popularność wynika prawdopodobnie z tego, że coraz więcej jest w kulturze anglojęzycznej stosowanych zamienników polskich nazw własnych i odwrotnie.

Sprawdzona strategia tłumaczenia języka angielskiego na polski tekstów prawnych

Jak przetłumaczyć ustawę, kodeks czy po prostu umowę handlową? Z tym problemem boryka się wielu początkujących tłumaczy języka angielskiego. Specyfika i formalizm językowy wymusza niejako zastosowanie odpowiedniej strategii przekładu języka angielskiego na polski. Jak dobrze przetłumaczyć na przykład prawo UE czy kodeks? Doświadczeni tłumacze bardzo często mają własne strategie tłumaczenia języka angielskiego na polski. Na pierwszy plan zawsze wysuwa się cel tłumaczenia.

Warto wiedzieć, że tłumaczenia pisemne ustaw nie powstają w Sejmie ani nie są firmowane przez żadną instytucję. Tłumaczenie prawa UE nie powstaje też automatycznie. Powierzane jest najbardziej doświadczonym tłumaczom prawnym, doskonale znającym prawo zarówno Unii Europejskiej jak i polskie. Podobnie jest w drugim kierunku. Polskie kodeksy nie są tłumaczone na język angielski hurtowo, jedynie wówczas, gdy jest na nie zapotrzebowanie.

Do najczęstszych strategii tłumaczenia języka angielskiego na polski należą:

• Polega ona na adaptacji pisowni, np. Sejm/Seym, z angielskiego – solicitor/solicytor. Tłumacze korzystają z niej przy przekładach zwrotów nieekwiwalentnych czyli nieprzyswajalnych.
• Transkrypcja (zapożyczenie). Polega na przeniesieniu danego terminu z języka wyjściowego do tłumaczenia w języku docelowym. Dobrym przykładem jest chociażby zwrot prawniczy „common law„, który przenoszony jest z języka angielskiego na polski przekład bez tłumaczenia. Pozwala to na lepsze zrozumienie specyfiki angielskiego prawa na gruncie polskim.

Każda technika tłumaczenia języka angielskiego na polski ma swoje wady i zalety. Niewątpliwą zaletą strategii naturalizacji jest możliwość przeniesienia na grunt polski wyrażeń, które nie mają odpowiedników w języku polskim. Powołany przykład solicitor/solicytor doskonale obrazuje tę zasadę. Jest ona bardzo wygodna, gdy tłumacz ma do czynienia z nieprzetłumaczalną terminologią prawniczą. Poza tym ta technika tłumaczeniowa jednoznacznie wskazuje z jakiego kręgu kulturowego pochodzi dane słowo. W tym wypadku nikt nie będzie miał wątpliwości, że chodzi o angielskiego prawnika, a nie polskiego adwokata.  Jej wadą jest natomiast, że ten przykładowy „solicytor” może być niezrozumiały dla osób nie znających specyfiki angielskiego systemu prawnego.

Obierając strategię tłumaczenia języka angielskiego na polski tekstów prawniczych przede wszystkim nauczyć się dokonywania właściwych wyborów. Należy również rozumieć dlaczego ten, a nie inny ekwiwalent językowy został przez danego autora przekładu zastosowany.

Przy wyborze strategii tłumaczenia języka angielskiego na polski, tłumacz musi działać z pełną świadomością w podejmowaniu decyzji. Muszą to być świadome wybory terminologiczne. Dzięki nim tłumaczenia z każdego języka obcego na język polski będą wykonywane sprawniej.

Warto również korzystać z dostępnych publikacji znanych autorytetów z zakresu teorii przekładu. Dzięki nim każdy tłumacz wzbogaci swe techniki tłumaczeń o niezbędne wskazówki i wiedzę z tej dziedziny pracy. Analiza rekomendowanych książek i wykładów z technik przekładu z pewnością pomoże nie tylko młodym adeptom zawodu, ale również wzbogaci warsztat doświadczonego tłumacza.

Strategia tłumaczenia języka angielskiego na polski doskonali umiejętności tłumacza. Dzięki niej zdobywa on doświadczenie, tak niezbędne do pracy w tym wymagającym zawodzie.

Heronim Woźniak

Nazywam się Heronim Woźniak i pochodzę w Krakowa, gdzie mieszkam i pracuję. Czytanie książek i pisarstwo fascynowało mnie od dziecka. Dzięki temu zdobyłem doświadczenie i praktykę w pisaniu. Od ponad 5 lat pracuję jako copywriter i sprawia mi to niesamowitą przyjemność. Interesuję się filmem i dobrą książką, którym poświęcam każdą wolną chwilę. W przypadku pytań chętnie pomogę i odpowiem na wszystkie pytania związane z moją pracą. Poza pracą i filmem, uwielbiam również długie spacery z moim psem.