Zdecydowana większość tłumaczy nie wyobraża sobie swojej pracy bez wykorzystywania specjalistycznego oprogramowania. Na ich szczęście na rynku dostępne są profesjonalne programy do tłumaczenia, które pomagają im w automatyzacji pracy i skutecznie przyspieszają cały proces.

Tłumaczenie wspomagane komputerowo, tłumaczenie komputerowe lub po prostu CAT – każdy z tych zwrotów związany jest z profesjonalnymi programami do tłumaczenia, wykorzystywanymi przez osoby przekładające teksty w codziennej pracy. Bardzo często format ten mylony jest
z tłumaczeniem maszynowym, jednak między oboma formami występuje zasadnicza różnica – dzięki maszynowemu, cały proces translacji tekstu wykonywany jest za pomocą automatycznych algorytmów, które niejako wykonują całą pracę za tłumacza.

Zakres pracy profesjonalnych programów do tłumaczenia

• Tłumaczenie komputerowe jest szerokim i nieprecyzyjnym terminem. Obsługuje szereg narzędzi, które w zdecydowanym stopniu pomagają tłumaczom wykonywać praktycznie każdy rodzaj translacji. Wśród profesjonalnych programów do tłumaczenia można wyróżnić:

• Narzędzia pamięci tłumaczeniowej (narzędzia TM), składające się z bazy danych tekstów
  w języku źródłowym i ich tłumaczeń w jednym lub wielu językach docelowych

• Programy do sprawdzania pisowni, najczęściej wbudowane w oprogramowanie tekstowe lub dostępne oddzielnie jako odrębne programy

• Kontrolery gramatyczne, również wbudowane w oprogramowanie tekstowe lub dostępne jako oddzielny program

• Organizator terminologii – dzięki niemu tłumacz może zarządzać własnym, autorskim bankiem terminów i zwrotów w formie elektronicznej. Form jest wiele – może to być zwykła tabela
  w pliku tekstowym lub arkuszu kalkulacyjnym, specjalnie utworzona baza w programie FileMaker Pro lub inne specjalistyczne rozwiązania, jak SDL MultiTerm, LogiTerm czy Termex

• Elektroniczne słowniki wielojęzyczne

• Bazy terminologiczne, powszechnie dostępne w Internecie. Najpopularniejsze z nich to IATE
  i Open Terminology Forum

• Narzędzia wyszukiwania pełnotekstowego, dzięki którym tłumacz może wyszukać pełnego tłumaczenia danych tekstów lub różnego rodzaju dokumentów referencyjnych. Wśród nich wyróżnić można ISYS Search Software , dtSearch Desktop i Naturel

• Programy, które pobierają z danych słów ich znaczenie lub kontekst w danym języku
  i korzystając z wbudowanej pamięci szukają zamienników w innym

• Narzędzia, które wyrównują tekst źródłowy i jego tłumaczenie, które następnie można analizować przy użyciu narzędzi wyszukiwania pełnotekstowego

• Programy przeznaczone do zarządzania projektami, dzięki którym tłumacze mogą osobiście zarządzić całym procesem tłumaczenia i zlecać translację części tekstu innym osobom.

Profesjonalne programy do tłumaczenia i oprogramowanie pamięci tłumaczeniowej

Szczególnie pomocnym narzędziem dla tłumaczy są programy, które zachowują w swojej bazie danych przetłumaczone teksty źródłowe i ich równoważne teksty docelowe. Dzięki takiemu zastosowaniu możliwe jest pobieranie powiązanych ze sobą segmentów tekstów przy okazji wykonywania kolejnych tłumaczeń.

Takie profesjonalne programy do tłumaczenia dzielą tekst źródłowy na mniejsze części, dzięki czemu w przyszłości są one zdecydowanie łatwiejsze do zarządzania. Potocznie nazywa się je segmentami, którymi mogą być poszczególne zdania, zwroty, akapity, ale również pojedyncze słowa. Gdy tłumacz pracuje przy nowym dokumencie, program wyświetla kolejno każdy segment źródłowy i proponuje możliwe do wykorzystania tłumaczenie, jeśli dane obu tekstów okażą się do siebie podobne. Jeśli tak się nie stanie, możliwe jest wprowadzenie nowego tłumaczenia dla danego zwrotu czy zdania.

Po zakończeniu tłumaczenia przy okazji oprogramowania pamięci tłumaczeniowej, program zapisuje nowe dane i przechodzi do następnego segmentu. W najprostszej definicji, jest to automatyczny sposób proponowania dostępnego znaczenia dla danych części tekstów, z których tłumacz może skorzystać lub nie.

Oprogramowanie wyszukiwarki tłumaczeniowej

Od jakiegoś czasu w branży tłumaczeniowej stosuje się innowacyjne rozwiązanie, działające na wzór popularnych wyszukiwarek internetowych. W tym przypadku jest nią wyszukiwarka językowa, która pomaga tłumaczowi odnaleźć interesujące go dane. Pomocne w tym przypadku jest duże repozytorium, które oferuje przetłumaczone już wcześniej zdania, frazy, zwroty czy nawet pełne akapity.

Wyszukiwarki językowe działają w oparciu o słowa źródłowe w podobnym kontekście, dzięki czemu
są one zapewnieniem, że tłumaczenie danych fragmentów będzie identyczne. Podobnie jak
w przypadku innych profesjonalnych programów do tłumaczenia, działają one na podstawie repozytorium pamięci tłumaczeń, które przeczesuje w poszukiwaniu najbardziej odpowiedniego przełożenia.

Oprogramowanie pozwalające zarządzać terminologią

Działanie takich profesjonalnych programów do tłumaczenia pozwala na wyszukanie interesujących tłumacza terminów czy zwrotów w specjalnej bazie terminologicznej. Dzięki zastosowaniu konkretnych kombinacji klawiszowych, osoba przekładająca teksty w prosty sposób może znaleźć dane frazy i ich tłumaczenia, które dostępne są w oprogramowaniu pamięci tłumaczeniowej.

Bardziej zaawansowane programy oferują ponadto możliwość sprawdzenia, czy zaciągnięta terminologia jest poprawna i dobrze koliduje z resztą tekstu źródłowego i docelowego. W niektórych przypadkach oprogramowanie to pozwala też na obsługę innych formatów, takich jak zdjęcia, filmy lub dźwięk.

Oprogramowanie porównawcze

Stosując wszystkie wyżej wymienione profesjonalne programy do tłumaczenia, świetnym uzupełnieniem może być wykorzystanie oprogramowania porównawczego. Przy jego pomocy porównaniu poddawane są oba teksty – źródłowy oraz docelowy, a następnie zestawiane ze sobą
w podziale na segmenty. Dzięki temu możliwe jest zestawienie kolidujących ze sobą tłumaczeń w celu stworzenia nowej bazy danych.

Zaletą takich programów jest dowolność w pracy tłumacza co do wykorzystania źle dobranych tłumaczeń przy okazji poprzednich dokumentów. Skompletowana baza danych może zostać połączona z innymi bazami i wykorzystywana w przyszłości.

Przydatne profesjonalne programy do tłumaczenia

1. Trados Studio

Funkcjonujący od 1994 roku program, umożliwiający tłumaczom dokonywanie tłumaczeń wspomaganych komputerowo. Najnowsza wersja obsługuje szereg formatów, takich jak TTX, ITD, Adobe PDF, Microsoft Word, Excel oraz PowerPoint, OpenOffice, InDesign (IDML do wersji CS6 oraz INX), InCopy (ICML do wersji CS6), QuarkXPress, PageMaker, Interleaf, FrameMaker (MIF wersje 8.0
do 11.0), HTML, SGML, XML i SVG.

Działanie programu opiera się na stworzeniu pamięci tłumaczeniowej, eksportowanej w formacie SDLTM. W trakcie tego procesu tworzona jest specjalna baza danych, w których zachowywane
są wszystkie tłumaczone fragmenty tekstów, a ponadto pobierane są informacje o ich strukturze
i kontekście. Dzięki temu osoby wykonujące translację mogą w przyszłości pobrać te dane, bazując
na konkretnych segmentach.

2. Wordfast

Jeden z profesjonalnych programów do tłumaczenia, który po wykupieniu licencji oferuje dostęp
do specjalnych wersji, jak Wordfast Classic, Wordfast Pro, VLTM, Wordfast Pro Plus czy Serwer WF Server. Oprogramowanie działa na platformach i narzędziach pakietu Microsoft Office i służy
do zarządzania pamięcią tłumaczeń. Wykorzystywane są zarówno przez tłumaczy niezależnych, jak
i profesjonalne firmy.

Wordfast obsługuje szereg formatów plików dostępnych w ramach Microsoft Word, takich jak .DOC, .XLS, .PPT czy .RTF. Ponadto radzi sobie z plikami .HTML, .XML, .ASP, .JSP i .INX.

3. MemoQ

Zastrzeżony pakiet oprogramowania do tłumaczenia wspomaganego komputerowo, działający
na systemach Windows. Zapewnia pamięć tłumaczeniową, zarządzanie terminologią, tłumaczenie maszynowe, integrację i zarządzanie tekstami, a także siatkę tłumaczeń i edycji.

Heronim Woźniak

Nazywam się Heronim Woźniak i pochodzę w Krakowa, gdzie mieszkam i pracuję. Czytanie książek i pisarstwo fascynowało mnie od dziecka. Dzięki temu zdobyłem doświadczenie i praktykę w pisaniu. Od ponad 5 lat pracuję jako copywriter i sprawia mi to niesamowitą przyjemność. Interesuję się filmem i dobrą książką, którym poświęcam każdą wolną chwilę. W przypadku pytań chętnie pomogę i odpowiem na wszystkie pytania związane z moją pracą. Poza pracą i filmem, uwielbiam również długie spacery z moim psem.