Problemów nie unikniesz. Możesz jednak potraktować je jako wyzwanie. Wówczas zamiast bariery, której nie da się pokonać masz przed sobą sprawę do rozwiązania. Napoleon Hill podkreślał, że „człowiek osiąga taką wielkość, jaką wyznacza mu skala jego myślenia”. Kiedy więc chcesz coś przetłumaczyć i na Twojej drodze pojawia się trudność, nie poddawaj się. Język angielski i polski to dwa różne języki. Tłumacząc w tej czy w innej parze językowej co krok spotkasz się z tym, że naprawdę problematyczne jest przełożenie treści oryginalnej na język docelowy. Co w takiej sytuacji zrobić? Jak się z tym uporać? Sprawdźmy!

Problemy tłumaczeniowe w języku angielskim

Tłumaczyć tekst i co krok pojawia się jakiś problem. Boisz się, że nie poradzisz sobie z materiałem, który trzeba przełożyć? Posłuchaj słów Henry’ego Forda: „nic nie jest szczególnie trudne, jeśli tylko rozłożyć to na etapy”. Nie rozwiążesz wszystkich trudności w jednym momencie. Tak się nie da. Profesjonaliście nigdy nie stara się zrobić wszystkiego jednocześnie, a dzieli przekład na mniejsze części. Każdemu elementowi tekstu przygląda się uważnie: sprawdza wyrażenia, których tu użyto i stara się poszukać odpowiednika wśród wyrazów w drugim języku. Stara się też skupić na kontekście, aby właściwie zrozumieć słowa i intencję autora i najwierniej go przełożyć np. na język polski.

• Potraktuj problem jako wyzwanie. Albert Camus napisał kiedyś słowa, które powinieneś wziąć sobie do serca, a które brzmią tak: „usuń ze swojego słownika słowo „problem” i zastąp słowem „wyzwanie”. Życie stanie się nagle bardziej podniecające i interesujące”.
• Tłumacz fragment po fragmencie i skup się tylko na tej części tekstu. W ten sposób będziesz bardziej efektywny w poszukiwaniu rozwiązań. Takie rozwiązanie zapewni Ci również spokój i pozwoli w 100% skoncentrować się na materiale.
• Jeżeli nie jesteś zawodowym tłumaczem: zajrzyj do profesjonalnych publikacji omawiających najczęstsze problemy tłumaczeniowe w języku angielskim. Szczególnie polecamy Ci zapoznać się ze strategiami tłumaczeniowymi idiomów czy najbardziej skomplikowanych wyrażeń.
• Kiedy nie jesteś w stanie wykonać tłumaczenia z języka polskiego na angielski czy z języka angielskiego na polski, poproś o pomoc zawodowego tłumacza pracującego w tej parze językowej. Konsultacja lub zatrudnienie takiego fachowca jest szczególnie wskazane w każdej sytuacji, kiedy proces tłumaczeniowy dotyczy poważnych spraw.

Jakie problemy mogą pojawić się przy tłumaczeniu?

Napoleon Hill zauważył kiedyś, że „każdy człowiek sukcesu przekonuje się, że wielki sukces leży odrobinę dalej niż ten etap, na którym nabrał pewności, że pomysł się nie sprawdzi”. Właśnie… zawodowy tłumacz zdaje sobie sprawę, że nie można się poddać. Tekst sam się nie przetłumaczy, trzeba więc aż do skutku szukać rozwiązania problemu. A jakie problemy mogą pojawić się przy tłumaczeniu? Przy przekładzie tekstu oryginalnego z lub na język angielski mogą pojawić się najróżniejsze wyzwania. Wszystko zależy od konkretnej pary językowej, odmienności języka obcego, specyfiki tekstu źródłowego czy nawet klient!

• Idiomy angielskie. Jak wiadomo są to konstrukcje językowe typowe dla danego języka i nie da się ich często sensownie przełożyć słowo po słowie.
• Tłumaczenia nazw własnych pochodzących z języka angielskiego. O błędy tu nie trudno nawet wśród bardziej zaawansowanych użytkowników języka angielskiego.
• Rodzimy wyraz czy wyrażenie, które nie istnieje w drugim języku. Jest to o tyle sytuacja kłopotliwa, o ile wyraz ten czy wyrażenie ma przełożenie na znaczenie przekładanego tekstu.
• Podobnie brzmiące słowa, czyli tak zwani fałszywi przyjaciele. Wielu początkujących użytkowników angielskiego może łatwo złapać się na te podobnie brzmiące słowa, które często mają zupełnie inne znaczenie.
• Delikatne kwestie związane z kulturą, religią czy mentalnością osób, do których adresowany jest tekst docelowy.
• Kontekst kulturowy, w którym osadzony jest oryginał w języku angielskim.
• Humor angielski. Ogólnie warto wiedzieć, że nawet dla najlepszych tłumaczy pisemnych i ustnych humor jest jedną z najtrudniejszych rzeczy do przełożenia.
• Trudny klient.

Pułapki podobnie brzmiące – problemy przy tłumaczeniach

Fałszywi przyjaciela to zmora wielu osób, które uczą się języka angielskiego. Dlaczego? Bo łatwo o pomyłkę. A czym są ci tak zwani „fałszywi przyjaciele”? Najprościej ujmując można powiedzieć, że to wszystkie zdradliwe słowa czy wyrażenia. Brzmią podobnie lub tak samo, ale niech nie zwiedzie Cię to podobieństwo. To pułapka! Nie złap się w nią. Oto kilka przykładów, które pozwoli Ci lepiej zrozumieć, czym one są i trzymać się na baczności!

• Angielskie słowo antic nie myl z polskim antykiem. Oznacza ono błazeństwa, popisy czy wygłupy. Jest różnica, prawda?
• Data to wcale nie polska data. Osoba posługująca się angielskim używa tego wyrazu, kiedy chce powiedzieć coś o danych, na przykład danych komputerowych.
• Desk to nie deska! W obu językach słowa brzmią podobnie, ale tu po raz kolejny możesz wpaść w pułapkę. To angielskie słowo oznacza oczywiście biurko.
• Hazard to nie hazard. W języku angielskim ten wyraz pojawia się, kiedy ktoś chce powiedzieć o niebezpieczeństwie.
• Pension to nie pensja. Tłumaczenie wymaga uważności, prawda? Tymczasem to angielskie słowo to emerytura.
• Lunatic nie jest lunatykiem, a po polsku przetłumaczymy to słowo jako szaleniec.
• Ordinary brzmi jak ordynarny, prawda? Tymczasem oznacza ono zwyczajny.
• Genial wcale nie znaczy genialny. Zaskoczony? W języku angielskim słowo to znaczy uprzejmy czy towarzyski.
• Angielski pupil to nie polski pupil. Tu należy rozumieć pod tym wyrazem ucznia.
• I jeszcze jednej przykład: lecture nie ma nic wspólnego z polskim słowem lektura. Co więc się pod nim kryje? Jest to wykład.

Najważniejsze strategie tłumaczenia idiomów

Kiedy chcesz lepiej poznać problemy tłumaczeniowe w języku angielskim warto zatrzymać się jeszcze na chwilę przy idiomach. Tu tłumaczenie słowo po słowie wielokrotnie wywiodło na manowce wiele osób, które uczą się języka Williama Szekspira. Nie bądź jedną z nich! Na przykład „break a leg” nie oznacza „złamać nogę”. Jeśli przełożysz słowa z jednego języka na drugi dosłownie to oczywiście otrzymasz taki wynik, ten idiom przełożymy jednak jako „powodzenia!”. Jest różnica, prawda? Innym dobrym przykładem pokazującym ten sam problem jest angielski idiom „when pigs fly”. Nigdy a to nigdy nie przetłumacz go jako „kiedy świnie będą latały”. Używamy go w znaczeniu, że „coś nigdy nie będzie miało miejsca”. Podobnie jest w przypadku „cut corners”. Dosłownie znaczy to „ścinać rogi”. Tymczasem, kiedy native speaker języka angielskiego użyje tego idiomu ma na myśli „chodzenie na skróty”.

Najczęstsze strategie tłumaczenia idiomów z języka źródłowego na język docelowy.

• Zostawiasz oryginalny idiom. Taka strategia może być jednak zastosowana w procesie tłumaczeniowym tylko wtedy, gdy masz pewność, że dany idiom jest dobrze znany Twojemu odbiorcy docelowemu.
• Modyfikujesz idiom z tekstu źródłowego. Zwykle można tu zmienić strukturę gramatyczną, zmieniasz szyk wyrazów czy zastępujesz jedno słowo innym.
• Jeżeli sens tekstu się nie zmieni możesz po prostu opuścić dany idiom.
• Przy idiomach stosuje się też strategię polegającą na tym, że szuka się w drugim języku idiomu o podobnym znaczeniu.

Heronim Woźniak

Nazywam się Heronim Woźniak i pochodzę w Krakowa, gdzie mieszkam i pracuję. Czytanie książek i pisarstwo fascynowało mnie od dziecka. Dzięki temu zdobyłem doświadczenie i praktykę w pisaniu. Od ponad 5 lat pracuję jako copywriter i sprawia mi to niesamowitą przyjemność. Interesuję się filmem i dobrą książką, którym poświęcam każdą wolną chwilę. W przypadku pytań chętnie pomogę i odpowiem na wszystkie pytania związane z moją pracą. Poza pracą i filmem, uwielbiam również długie spacery z moim psem.